Naučni pogled na genocid u BiH

Naučni pogled na genocid u BiH

Promocija knjiga Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, 2011

U Sarajevu su nedavno promovisane četiri knjige koje su rezultat rada Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava Univerziteta u Sarajevu. Riječ je djelima koja sa naučno-empirijskih aspekata govore o teškim kršenjima meÄ‘unarodnog humanitarnog prava, uključujući i istraživanja o genocidu počinjenom u Bosni i Hercegovini prije 16 godina.

Studije nose naziv „Genocid u Bosni i Hercegovini - posljedice presude MeÄ‘unarodnog suda pravde“, „Masovne grobnice u Bosni i Hercegovini – sigurna zona UN Srebrenica“, „Zločini u Bosanskoj Krajini za vrijeme agresije na Republiku BiH 1991. - 1995.“, i „Genocid u kontinuitetu – svjedočenje ambasadora Arrije“.

„Rezultati istraživanja doprinose razvoju, prije svega, nauke o genocidu, kao i satisfakcije ovozemaljske za preživjele žrtve genocida“, pojašnjava direktor Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava Univerziteta u Sarajevu Smail ÄŒekić.

Knjiga „Genocid u BiH - posljedice presude MeÄ‘unarodnog suda pravde“ zbornik je radova sa meÄ‘unarodne naučne konferencije održane u Potočarima u julu 2001. godine. Na više od 1.400 stranica nalazi se 80 radova koji su grupisani u tri tematske cjeline.

​​„Epohalna vrijednost ovog kapitalnog djela sadržana je upravo u izvanredeno snažnom empirijskom materijalu koji nedvosmisleno potvrÄ‘uje zaključke o dubokoj nepravdenosti ove presude, čak i ovakve kakva jeste, koja priznaje neku vrstu genocida, ali ne poentira počinitelja tog genocida“, pojašnjava predsjednik Bošnjačke akademije nauka i umjetnosti Ferid Muhić.

Diego Enrique Arria 1992. godine obavljao je dužnost predsjednika Savjeta bezbjednosti UN-a, a godinu kasnije bio je i na čelu Misije ovog savjeta u Bosni i Hercegovini, bivšoj Jugoslaviji i Hrvatskoj.

Upravo u publikaciji „Genocid u kontinuitetu - svjedočenje ambasadora Arrije“ dokumentuju se stavovi ovog diplomate o dešavanjima u Srebrenici 1995. godine.

„Misija je nakon posjete Srebrenici 25. aprila 1993. godine sačinila izvještaj u kojem je pružila očigledne dokaze, kako se ističe, o zločinima koji traju u kontinuitetu, koji se nikako nisu smjeli ignorisati i, kako navodiArria, odmah morali zaustaviti i sankcionisati. MeÄ‘utim, i sam Arria je vrlo brzo primijetio moralnu ravnodušnost, kao i neutralnost UN-a, NATO-a i velikih sila prema ovim zločinima“, navodi rektor sarajevskog Univerziteta i promotor Faruk ÄŒaklovica.

Deklarativno prihvatanje krivice

Prema riječima promotora, knjiga „Masovne grobnice u Bosni i Hercegovini - sigurna zona UN Srebrenica“ jedna je od prvih studija u ovoj oblasti koja bi trebala osvijetliti bar dio zločina počinjenog u Srebrenici.

​​„Broj identificiranih žrtava u Srebrenici je u vrijeme završetka ove studije, a to je potkraj 2009. godine, bio nešto manji od 5.000. U ovom času broj dostiže gotovo 7.000. Broj ubijenih i brzina zakopavanja u masovne grobnice i dislociranje posmrtnih ostataka iz primarnih u sekundarne i tercijarne masovne grobnice ukazuju na to da je po raznim osnovama u genocid bilo uključeno preko 25.000 izvršilaca“, kaže Amor Mašović iz Instituta za nestale osobe BiH.

Knjiga  pod nazivom „Zločini u Bosanskoj Krajini za vrijeme agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu 1991. - 1995.“ sadržava preko stotinu naučno-istraživačkih radova o zločinu protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava počinjenog na području Bosanske Krajine.

„Deklarativno prihvatanje krivice, deklarativno poklanjanje žrtvama je samo stvar odreÄ‘ene trgovine, trgovine sa meÄ‘unarodnim predznakom, da bi se dobio nekakav imidž u meÄ‘unarodnim pregovorima i u budućim odreÄ‘enim meÄ‘unarodnim integracijama. To najmanje treba i južnoslovenskom prostoru, a još manje treba meÄ‘unarodnoj zajednici“, naglašava promotor i univerzitetski profesor SrÄ‘an Vukadinović.

Promotori četiri studije naglašavaju da izdanja Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava Univerziteta u Sarajevu daju neprocjenjiv doprinos za razumijevanje onog što se dogodilo na području Bosne i Hercegovine. Publikacije su istovremeno i upozorenje da mir i stabilnost ove regiji ne bi trebalo ponovo dovesti u pitanje.

Povodom izuzetno značajnog izdavačkog poduhvata Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, u Svečanoj sali Rektorata su u ponedjeljak 31. oktobra 2011. godine, promovirane četiri knjige – naučnoistraživačke studije, utemeljene na rezultatima naučnih istraživanja.
O studijama Genocid u Bosni i Hercegovini – posljedice presude MeÄ‘unarodnog suda pravde; Masovne grobnice u Bosni i Hercegovini – sigurna zona UN Srebrenica; Genocid u kontinuitetu – svjedočenje ambasadora Arrie i Zločini u Bosanskoj krajini za vrijeme agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu 1991–1995. govorili su poznati i priznati istraživači i ugledni univerzitetski profesori.

Moderator promocije bio je prof. dr. Smail ÄŒekić, direktor Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, koji je naveo da su u pitanju naučna djela, prije svega, rezultati empirijskih istraživanja o teškim kršenjima meÄ‘unarodnog humanitarnog prava, uključujući i istraživanja o genocidu – najtežem obliku zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava. Pritom se, naveo je profesor ÄŒekić, rezultati istraživanja zasnivaju na relevantnim izvorima i, zaista, objektivno, na interdisciplinaran način istražuju i prezentiraju rezultati istraživanja o najtežim zločinima koji su izvršeni u Rebublici Bosni i Hercegovini, na kraju 20. stoljeća.

Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu u kontinuitetu prezentira javnosti, prije svega naučnoj, kao i žrtvama genocida, rezultate naučnog istraživanja o zločinima protiv čovječnosti i međunarodnog prava u Republici BiH na kraju 20. stoljeća, koji, između ostalog, doprinose razvoju nauke o genocidu, kao i satisfakciji za preživjele žrtve genocida.


Knjigu Genocid u Bosni i Hercegovini – posljedice presude MeÄ‘unarodnog suda pravde promovirali su akademik Ferid Muhić, akademik Omer Ibrahimagić i prof. dr. Ismet Dizdarević. Ovo djelo je zbornik radova sa meÄ‘unarodne naučne konferencije održane u Potočarima 10. i 11. jula 2001. godine u organizaciji Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava Univerziteta u Sarajevu. Na ovoj naučnoj konferenciji je učestvovalo 76 učesnika, od kojih je 68 saopćilo rezultate istraživanja. Referati su grupirani i sistematizovani u tri posebne i meÄ‘usobno povezane tematske cjeline:
1. Presuda MeÄ‘unarodnog suda pravde – Bosna i Hercegovina protiv Srbije i Crne Gore (26. februar 2007) i njene implikacije,
2. Planiranje, pripremanje, organizovanje i izvođenje agresije i genocida u Republici Bosni i Hercegovini i
3. Poricanje genocida i sjećanje na genocid.


O knjizi Genocid u kontinuitetu – svjedočenje ambasadora Arrie govorili su akademik Muhamed Filipović, prof. dr. Stjepan Lapenda i prof. dr. Faruk ÄŒaklovica.

Diego Enrique Arria je od 1. januara 1992. do 1. septembra 1993. bio stalni predstavnik Venecuele u Ujedinjenim nacijama. U martu 1992. obavljao je dužnost predsjednika Vijeća sigurnosti Ujedinjenih nacija. U aprilu 1993. bio je, pored koordinatora Grupe nesvrstanih zemalja u Vijeću sigurnosti, na čelu Misije Vijeća sigurnosti Ujedinjenih nacija u Bosni i Hercegovini, te bivšoj Jugoslaviji i Hrvatskoj.

Prilikom obraćanja akademik Filipović je istakao da je Diego Enrique Arria autentični svjedok o mentalitetu, metodi, načinu mišljenja i postupanja meÄ‘unarodne zajednice, najviših institucija Ujedinjenih nacija, Savjeta sigurnosti i drugih institucija, agencija UN-a, te je naglasio da „njegovo svjedočenje ima apsolutnu vrijednost autentičnog svjedoka, on razotkriva sav lopovluk te strukture. Razotkriva da ta struktura uopće ne može uspostaviti normalan odnos prema činjenicama, kao što su agresija na nezavisnu i suverenu državu, kao što je izvršenje genocida.“

MeÄ‘u promotorima je bio i rektor Univerziteta u Sarajevu prof. dr. Faruk ÄŒaklovica, koji je istaknuo da su ovakve publikacije obaveza akademske zajednice da na bazi egzaktnih dokaza i bitnih činjenica educira mlaÄ‘e naraštaje o temeljnim vrijednostima ljudskog života, upozoravajući da se ovakva tragedija nikada i nikome više ne ponovi.


O naučnoj studiji Masovne grobnice u Bosni i Hercegovini – sigurna zona UN Srebrenica govorili su prof. dr. Samir Arnautović i gospodin Amor Mašović.

Ova studija jedna je od prvih studija u ovoj oblasti, te će, vjerujemo, doprinijeti upotpunjavanju praznina, otklanjanju nedostataka, proširivanju i produbljivanju naučnih saznanja, ali i usmjeravanju napora istraživača na evidentirane, a ne verificirane naučne probleme – navedeno je u uvodnim napomenama knjige.

„Kroz faktografske podatke u ovoj knjizi je pokazano da je genocid počinjen i da nije nikakvog lokalnog karaktera, nego da se radi o genocidu koji je počinjen prema sasvim odreÄ‘enom narodu. TakoÄ‘er je pokazano da je osnova za činjenje ovih zločina nacionalističko-ideološka“, naveo je prof. dr. Samir Arnautović, te naglasio da svi ovi zločini, zapravo, imaju aspekte kulture konflikta, kao i da je ova knjiga izvrstan osnov da se smisao genocida shvati iz aspekta kulture konflikta.
„Akademska zajednica u Evropi, znanstvenici u Evropi, intelektualci Evrope će se baviti ovim problemom samo ukoliko se genocid u Bosni i Hercegovini shvati kao fenomen modernog svijeta – samo onda kada ta istraživanja koja se ovdje nude istovremeno budu shvaćena u jednom kontekstu u kojem se ona tiču i jednog čovjeka u Švedskoj, Njemačkoj...“, istakao je profesor Arnautović.

O studiji posvećenoj masovnim grobnicama žrtava genocida u Srebrenici gospodin Amor Mašović, predsjedavajući Kolegija direktora Instituta za nestale BiH, naveo je da je u pitanju prva ozbiljna naučna studija u vezi s ovom temom, koja je nastala kao dio šireg projekta koji ima za cilj da obradi masovne grobnice u svim dijelovima Republike Bosne i Hercegovine. Gospodin Mašović smatra da ona na objektivan način daje presjek stanja zaključno s krajem 2009. godine. Istraživanje je trajalo nekoliko godina i u ovom času ne sadrži sve podatke, ali on očekuje da će u dopunjenom izdanju biti obuhvaćeni i podaci koji nedostaju. To su, prije svega, pokušaji da se definira pojam masovne grobnice kao rezultat genocida u sigurnoj zoni UN-a, pa je navedeno šta se sve smatra masovnom grobnicom, polazeći od broja žrtava. TakoÄ‘er, zaključio je da je ova studija veoma važna ne samo za one koji zdravorazumski prilaze istraživanju genocida i njegovih posljedica na prostorima BiH, nego i onima koji pokušavaju negiranjem tog genocida minimizirati ili potpuno eliminirati tvrdnje da se genocid desio.


Promotori knjige Zločini u Bosanskoj krajini za vrijeme agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu 1991–1995. bili su prof. dr. SrÄ‘an Vukadinović i doc. dr. Rasim Muratović.

U organizaciji Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, MeÄ‘unarodnog društva za ugrožene narode u Luksemburgu i Njemačkoj, Univerziteta u Bihaću i Vijeća sabora graÄ‘ana Bosanske krajine u Sarajevu od 22. do 24. septembra 2000. godine u Bihaću je održana MeÄ‘unarodna naučna konferencija o zločinima u Bosanskoj krajini za vrijeme agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu 1991–1995. Cilj konferencije je bio da se, u okviru naučnoistraživačkog projekta „Zločini u Bosanskoj krajini za vrijeme agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu 1991–1995.“, naučno, na bazi multidisciplinarnog pristupa, istraže i dokumentiraju zločini protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava na području Bosanske krajine. Na konferenciji je učestvovalo oko 150 učesnika, od kojih je 112 izložilo svoje naučne i stručne radove.

Zbog nedostatka finansijskih sredstava Zbornik radova sa ove konferencije čekao je objavljivanje duže od jedne decenije.