Uloga profesora doktora Smaila Čekića u odbrani istine i pravde
Autor: Profesor Emir Ramić,
Direktor Instituta za istraživanje genocida Kanada
U meÄ‘unarodnoj nauÄno-istraživaÄkoj javnosti o genocidu, posebno u bosanskohercegovaÄkoj i još posebnije u bošnjaÄkoj javnosti veoma malo se zna o radu i zakljuÄcima Komisije Vlade Republike Srpske za istraživanje dogaÄ‘aja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995 {u daljem tekstu Komisija}. U navedenim nauÄno-istraživaÄkim i općim javnostima još manje se zna o izuzetnoj važnoj ulozi u rradu Komisije profesora doktora Smaila ÄŒekića direktora Instituta za istraživanje zloÄina protiv ÄovjeÄnosti i meÄ‘unarodnog prava Univerziteta u Sarajevu i redovnog profesora bosanskohercegovaÄke historije na Fakultetu PolitiÄkih nauka u Sarajevu.
Povod za ovaj moj mali naućno-istraživaÄki zahvat u nekoliko instituta u i van Bosne i Hercegovine je nedavno pismo predsjednika takozvanog “Istorijskog projekta Srerbenica” i plaÄenika Milorada Dodika za pokušaj anuliranja tragova o agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad njenim graÄ‘anima, Stefana Karganovića bivšem predsjedniku Republike Srpske Draganu ÄŒaviću u kome ga optužuje da je stavljanjem potpisa na Izvještaj Komisije Vlade Republike Srpske o Srebrenici 2004. godine izdao srpske nacionalne interese i nanio neprocjenjivu štetu Srbima u Republici Srpskoj.
Istovremeno postoji još jedan mnogo znaÄajniji povod za ovaj moj rad. To je pokušaj upoznavanja meÄ‘unarodne, bosanskohercegovaÄke i bošnjaÄke javnosti o izuzetnom znaÄajnom radu Smaila ÄŒekića koji je u navedenu Komisiju biran na prijedlog Visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu kao jedini predstavnik i zastupnik žrtava i svijedoka agresije na Republuku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad njenim graÄ‘anima. Profesor doktor Smail ÄŒekić je kompletan svoj um stavio u pogon za odbranu istine o agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad njenim graÄ‘anima te produkciji konaÄne pravde za sve žrtve tih strašnih zloÄina. Skoro se i ne zna u navedenim javnostima da je Smail ÄŒekić radeću u Komisiji Äesto bio primoran da se bori za svoj život zbog ogromnih prijetnji kojima je svakodnevno bio izložen. Ali poÄ‘imo redom.
Ukratko o radu Komisije
Vlada Republike Srpske osnovala je Komisiju kao privremeno radno tijelo na sjednici 15. decembra 2003. Komisija je trebalo da djeluje na naÄin transparentan za širu javnost, te da sa punim ovlašÄ‡enjima preduzima sve istražne i druge radnje u cilju utvrÄ‘ivanja pune istine o dogaÄ‘ajima u i oko Srebrenice u vremenu od 10. do 19. jula 1995, a radi ostvarivanja trajnog mira i izgradnje povjerenja u Bosni i Hercegovini. U Odluci je Ministarstvu pravde Republike Srpske, Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske, Ministarstvu odbrane Republike Srpske, OBS-u, Generalštabu Vojske Republike Srpske i RepubliÄkom sekretarijatu za odnose sa MeÄ‘unarodnim kriviÄnim sudom u Hagu naloženo da u potpunosti podrže rad Komisij; u posebnom odjeljku Ministarstvo pravde Republike Srpske zaduženo je za organizovanje i izvršavanje administrativnih poslova, a MUP Republike Srpske, za obezbjeÄ‘enje sredstava logistike za potrebe rada Komisije. Mandat Komisije traje šest mjeseci od dana konstituisanja. Dana 25.12. 2003. Vlada Republike Srpske imenovala je Älanove Komisije: Marko Arsović, predsjednik, Milan Bogdanić, Milorad Ivošević, ÄorÄ‘e Stojaković, Gojko Vukotić, Gordon Bejkon, Smail ÄŒekić. Gordona Bejkona i Smaila ÄŒekića nominovao je visoki predstavnik za Bosnu i Hercegovinu (Bejkona kao predstavnika MeÄ‘unarodne zajednice, a ÄŒekića kao predstavnika zajednice žrtava I preživjelih zloÄina agresije i genocida). Ured Visokog predstavnika i MeÄ‘unarodni kriviÄni sud u Hagu dobili su status posmatraÄa.
Dvadesetog aprila 2004. godine iz Komisije se povukao dotadašnji predsjednik Marko Arsović. Za predsjednika Komisije imenovan je Milan Bogdanić, tadašnji Älan Komisije. Donošenje Odluke o formiranju Komisije bilo je motivisano obavezom Republike Srpske da odgovori na Odluku Doma za ljudska prava Bosne I Hercegovine. Odluka Doma odnosi se na 49 prijava koje su podnijeli najbliži roÄ‘aci lica nestalih u dogaÄ‘ajima u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995. i o Äijoj sudbini nije bilo do tada pouzdanih saznanja. Prijave su podnesene protiv Republike Srpske i predstavljaju dio grupe od oko 1800 sliÄnih prijava koje su tada u postupku pred Domom – sve one se odnose na genocid u Srebrenici. Dom je naredio Republici Srpskoj da po hitnom postupku objavi sve informacije koje posjeduje, a koje se odnose na sudbinu i mjesta gdje se nalaze nestali, otkrije sve informacije koje se odnose na lokacije pojedinaÄnih, masovnih, primarnih i sekundarnih grobnica žrtava genocida u Srebrenici koje nisu ranije objelodanjene i, pored ostalog, sprovede potpunu, svrsishodnu, temeljnu i detaljnu istragu o zloÄinima u Srebrenici koji su doveli do utvrÄ‘enih kršenja ljudskih prava, kako bi Älanovi porodica i javnost saznali za ulogu Republike Srpske u genocidu u Srebrenici, za njene kasnije pokušaje da prikrije ove Äinjenice, te za sudbinu i mjesto gdje se nalaze lica nestala u Srebrenici u julu 1995. Visoki predstavnik u Bosnu i Hercegovinu Pedi Ešdaun u pismu tadašnjem predsjedniku Republike Srpske Draganu ÄŒaviću i premijeru Republike Srpske Draganu Mikereviću istakao je važnost rada Komisije, podržao stavove Doma za ljudska prava i Äinjenicu da se Komisija mora rukovoditi dovoljnim fondovima, potpunim pristupom svim relevantnim dokumentima i svjedocima. Dom za ljudska prava za Bosnu I Hercegovinu i Ured Visokog predstavnika ocijenili su kao nezadovoljavajuće ranije izvještaje Vlade Republike Srpske u odnosu na Odluku Doma od 3. marta 2003. Najvažnija pitanja o kojima je Komisija trebalo da prikupi odgovarajuću ÄinjeniÄnu graÄ‘u jesu: ispitati navedene zloÄine, kolikog su obima, ko ih je naredio i izvršio. IzmeÄ‘u ostalog, potrebne informacije trebalo je prikupiti o raznim pitanjima vezanim za navedene dogaÄ‘aje: zauzimanje Srebrenice, pokušaj evakuacije stanovništva, humanitarna kriza, stanje u PotoÄarima, situacija u mješovitoj koloni, otkrivanje sudbine i mjesta nestalih lica, otkrivanje informacija o novim lokacijama pojedinaÄnih i masovnih grobnica, identifikacija žrtava. Jedan od prioriteta rada Komisije je izrada što je moguće taÄnijeg spiska lica nestalih tokom genocida u Srebrenici, sa akcentom na utvrÄ‘ivanje sudbine lica navedenih u Odluci Doma za ljudska prava (poÄetak marta 2003).
Komisija je sa aktivnostima poÄela u februaru 2004. i ocijenila da se primarno mora baviti prikupljanjem saznanja o dogaÄ‘ajima od involviranih organa i pojedinaca u Republike Srpske. Dokumentacija na koju se Komisija mogla osloniti potiÄe iz institucija sistema Republike Srpske (Ministartsvo odbrane, GŠ VRS, komande Prvog i Petog korpusa VRS, nadležni odsjeci MO RS, MUP RS i nadležni CJB MUP RS). U sjedište Komisije dopremljena je i izvjesna dokumentacija Ministarstva odbrane FBiH. Dokumentacija kojom je Komisija raspolagala uglavnom potiÄe od institucija Republike Srpske, dijelom i od nekih institucija Federacije BiH.
Izvještaj Komisije koji je javno objavljen 2004 godine i koji je usvojen konsenzusom, što znaÄi da su Älanovi Komisije iz Republike Srpske ostali pri stanovištu da je sve ono što je navedeno u Izvještaju bezrezervno istinito na osnovu brojnih relevantnih pokazatelja iz više izvora je dokazao sljedeće:
1.Postoje dokazi o uÄešÄ‡u politiÄkog, vojnog i policijskog rukovodstva Republike Srpske u planiranju i izvršenju zloÄina genocida u Srebrenici. Postoji naredba tadašnjeg politiÄkog lidera Republike Srpske Radovana Karadžića za izvršenje genocida u Srebrenici.
2. Postoje dokazi o uÄešÄ‡u Vojske Jugoslavije i MUP-a Republike Srbije u genocide u Srebrenici, te uÄešÄ‡u dobrovoljaca iz Srbije, GrÄke i Rusije. Na osnovu relevantne dokumentacije, utvrÄ‘eno je da su u tim dogaÄ‘ajima, pored MUP-a Republike Srpske, uÄestvovali i pripadnici dviju jedinica MUP-a Srbije, "Škorpioni" i druga pod kontrolom Vasilija Mijovića.
3. Brojno stanje jedinica Vojske Republike Srpske koje su u cijelosti ili djelimiÄno uÄestvovale u genocide u Srebrenici odnosno broj i identitet njihovih pripadnika je 22.952. U ovaj broj ukljuÄeni su naredbodavci i neposredni izvršioci, kao i strani državljani, ukljuÄujući i one koji su dobovoljno pristupili Vojsci Republike Srpske, te osobe za koje je, na osnovu materijala Komisije, podataka Ministarstva odbrane Republike Srpske i najnovije dokumentacije Drinskog korpusa, dobijene od Haškog tribunala, utvrÄ‘eno da su sada pripadnici Vojske Srbije i Crne Gore, a ranije Vojske Jugoslavije.
Agent Srbije i Crne Gore obmanjuje svijetsku javnost i Međunarodni sud pravde
Agent Srbije i Crne Gore je MeÄ‘unarodnom sudu pravde 8. januara 2006. dostavio nekoliko novih dokumenata, s napomenom da su "veoma važni za objektivnu i konaÄnu presudu". Dva dana kasnije, služba Registrara fotokopije tih dokumenata dostavila je agentu i koagentu Bosne I Hercegovine da potvrde da li su kopije identiÄne originalu i da li su prevodi taÄni. Analizom je i utvrÄ‘eno da su iz tog izvještaja iskljuÄene one stranice i konstatacije u kojima se navode rezultati istraživanja Komisije o uÄešÄ‡u Vojske Jugoslavije i jedinica MUP-a Srbije u genocide u Srebrenici. Time je agent Srbije i Crne Gore obmanuo MeÄ‘unarodni sud pravde, s namjerom da prikrije izuzetno važne Äinjenice na osnovu kojih je nedvosmisleno Vlada Republike Srpske dokazala uÄešÄ‡e pripadnika Vojske Jugoslavije i Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije, ukljuÄujući i specijalne jedinice Državne bezbjednosti u navedenim dogaÄ‘ajima.
Doprinos profesora Smaila Čekića
Doprinos jednog od najveÄih živih bošnjaÄkih umova, najveÄeg bošnjaÄkog i bosanskohercegovaÄkog borca za istinu o zloÄinima na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad njenim graÄ‘anima, najveÄeg borca za pravdu za sve žrtve tih zloÄina, ali i borca za istinu o svom zloÄinima u svijetu i pravde za žrtve tih zloÄina, profesora doktora Smaila ÄŒekića kako kroz rad Komisje, tako i kroz brojna nauÄno-istraživaÄka djela i poduhvate može se iskazati na sljedeći naÄin Bošnjaci i svi drugi narodi nad kojima su se vršili, vrše ili će se vršiti zloÄini kao stalni proces i zadatak svih njihovih generacija mora biti izgradnja kulture pamćenja, kao neodvojiv dio njihove nacionalne emancipacije, ne u ime osvete, već u ime izgradnje svijeta bez genocida, zloÄina protiv ÄovjeÄnosti, ratnog zlÄina ili bilo kojeg drugog oblika zloÄina.
Poseban doprinos profesora Smaila ÄŒekića ogleda se u sljedeÄem
1. Genocid nad Bošnjacima na Balkanu, posebno Bošnjacima u Bosni i Hercegovini, rezultat je kolektivne srpske ekstremne nacionalistiÄke ideologije i politike, kao i genocidne zloÄinaÄke prakse istrebljenja Bošnjaka.
2. ZloÄin genocida je osmislio i razvio akademik Dobrica Ćosić, na kojeg su uticali Milorad EkmeÄić i drugi.
3. Osnov srpskog ekstremnog nacionalizma je srž srpske (agresivne) nacionalne kulture, koja u biti svog mita sadrži ogromnu koliÄinu mržnje i nasilja, tendenciju ka izvršenju genocida, a kultura mržnje njeguje se unutar porodiÄne (pravoslavno srpske) i plemenske tradicije, kroz mit o Kosovu i Njegošev „Gorski vjenac“, gde je po srpskoj nacionalnoj kulturi istrebljenje Bošnjaka sveti i herojski Äin.
4. Projekat je genocidnog karaktera jer sadrži dva povezana elementa: teritorijalnu ekspanziju (osvajanje tuÄ‘ih teritorija ukljuÄujući i Bosnu i Hercegovinu) i istrebljenje naroda, odnosno genocid, zloÄin nad zloÄinima, ukljuÄujući i nad Bošnjacima u Bosni i Hercegovini.
5. Proširenje životnog prostora je po srpskoj nacionalistiÄkoj ideologiji i politici, a što je potvrdila i politiÄka praksa, primarni kriterijum za širenje i održavanje etniÄke Äistoće.
6. Srpski ekstremni nacionalizam se temelji na srpskoj velikodržavniÄkoj ideologiji, politici i praksi od poÄetka 19. vjeka.
7. Nosioci projekta su istaknuti i ugledni srpski intelektualci, ukljuÄujući i voÄ‘stvo Srpske pravoslavne crkve.
8. Srpski ekstremni nacionalizam je masovnog karaktera zahvaljujući srpskoj intelektualnoj, svetovnoj i duhovnoj, i politiÄkoj eliti, zbog koje je dobijao na masovnosti i masovnoj podršci srpskog naroda.
9. Iza srpskog ekstremnog nacionalizma uvjek je stajala država.
10. Srpski ekstremni nacionalizam je patološki opsjednut pravoslavljem i srpstvom.
Novi, do sada nepoznati detalji o genocidu u Bosni i Hercegovini
U svojoj nauÄnoj studiji « Genocid i istina o genocidu u BiH », prof. dr. Smail ÄŒekić, jedan od vodećih istraživaÄa genocida je svijetskoj javnosti saopćio nove detalje o genocidu u Bosni i Hercegovini. Dvadeset godina nakon genocida u Republici Bosni i Hercegovini u Republici Srbiji i bosanskohercegovaÄkom entitetu Republika Srpska, koji je nastao i poÄiva na genocidu, prisutne su razliÄita mišljenja o karakteru rata i prirodi zloÄina u Republici Bosni i Hercegovini 1992-1995, kao i negiranje genocida nad Bošnjacima. Prof. dr. ÄŒekić svijetskoj javnosti nudi nove, do sada nepoznate detalje o zloÄinu genocida, kako bi se demistifikovale odreÄ‘ene predstave i riješili problemi iluzija koje nisu u funkciji trajnog mira i tradicionalno nužnog zajedniÄkog života u Bosni i Hercegovini. Istina o genocidu u Republici Bosni i Hercegovini zasnovana je na rezultatima empirijskog istraživanja na tipiÄnom primjeru genocida nad Bošnjacima Bosne i Hercegovine u i oko sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice, odnosno srednjem Podrinju, jula 1995. godine.
Genocid u Srebrenici se desio u 14 općina, žrtve toga genocida su iz 12 općina
Jula mjeseca 1995. Bošnjaci Republike Bosne i Hercegovine s podruÄja sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice ubijani su na raznim mjestima - na teritoriji 14 općina Republike Bosne i Hercegovine: Srebrenica, Bratunac, Zvornik, Vlasenica, Šekovići, Kalesija, Živinice, Kladanj, Olovo, Bijeljina, Han-Pijesak, Rogatica, Višegrad i Trnovo. Žrtve genocida su na mjestu likvidacija, bez ikakvog pijeteta i, uglavnom, uz korištenje teške mehanizacije, zatrpavane u masovnim grobnicama ili su odvožene na druge lokacije i zakopavane u primarnim masovnim grobnicama, iz kojih su kasnije, ponovo uz upotrebu teške mehanizacije, raskomadani dijelovi njihovih tijela iskopavani i odvoženi na druge lokacije i zatrpavani u sekundarnim masovnim grobnicama. Masovnost zloÄina genocida potvrÄ‘uje i Äinjenica da su jula 1995. na podruÄju navedenih općina, s namjerom i na genocidnoj osnovi, ubijani Bošnjaci porijeklom iz 12 općina Republike Bosne i Hercegovine: Srebrenica, Bratunac, Vlasenica, Zvornik, Bijeljina, Sokolac, Kalesija, Banovići, Han-Pijesak, Šekovići, Rogatica i Višegrad.
Okupacija sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice; zloÄini u PotoÄarima i prisilno premještanje žena, djece i staraca; zarobljavanje, zatvaranje i likvidacija Bošnjaka, te prikrivanje zloÄina su genocidni akti unaprijed isplanirani, dobro osmišljeni, efikasno organizovani i širokog obima, nareÄ‘eni s nadležnih politiÄkih i vojnih mjesta, te izvršeni planski, sistematski i organizovano, što potvrÄ‘uju sva dosadašnja nauÄna i druga istraživanja i rezultati tih istraživanja, kao i meÄ‘unarodni sudovi i nacionalni kriviÄni sudovi, te rezultati istraživanja Vlade Republike Srpske. Broj, struktura i specijalnosti angažovanih snaga u zauzimanju i okupaciji sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice i zloÄinu genocida, oprema i objekti korišteni za ubijanje, standardizovani šifrovani jezik korišten od strane agresorskih jedinica u prenošenju informacija o masovnim ubistvima, obim likvidacija, specifiÄne metode ubijanja koje su primjenjivane, potvrÄ‘uju elemente genocida.
Širina podruÄja, dimenzije i obim izvršenog zloÄina, brzina likvidacije više hiljada ljudi, veliÄina podruÄja na kojem su zakopavani leševi i višestruko premještanje posmrtnih ostataka ubijenih, te broj ljudi koji je nužno uÄestvovao u izvršenju i prikrivanju dokaza o genocidu, apsolutno pokazuje da su zloÄini bili poznati velikom broju ljudi i da su uporno prikrivani. Nažalost, nedostatak politiÄke volje bio je presudan faktor da se u zaštiti civila i civilnog stanovništva i spreÄavanju najtežeg oblika zloÄina protiv ÄovjeÄnosti i meÄ‘unarodnog prava postupi odluÄno i onako kako to nalažu Povelja Ujedinjenih nacija i Konvencije o spreÄavanju I kažnjavanju zloÄina genocida, duh i korpus meÄ‘unarodnog prava.
Genocid nad Bošnjacima Republike Bosne i Hercegovine u i oko sigurne zone Ujedinjenih nacija Srebrenice, odnosno u srednjem Podrinju, jula 1995, izvršen je pred oÄima svjetske javnosti i uz nesumnjivu asistenciju i zloÄinaÄku pasivnost Ujedinjenih nacija i njihovih mirovnih snaga, koje su bile dužne zaštititi stanovništvo te zone, dio je neposrednih priprema Dejtona u tradicionalnom maniru stavljanja pred svršen Äin, radi osiguranja za Srbiju strateški važnog graniÄnog pojasa - Podrinja. Taj zloÄin genocida samo je vrh ledenog brijega zloÄina protiv ÄovjeÄnosti i meÄ‘unarodnog prava izvršenih u kontinuitetu Äetiri godine na gotovo tri Äetvrtine državne teritorije Republike Bosne i Hercegovine - u svim okupiranim mjestima i gradovima u opsadi.
Prva do sada potpuna analiza djela “Bosanski rat” autora Dobrice Ćosića
Analiza sadržaja i prouÄavanje djela “Bosanski rat” autora Dobrice Ćosića u nauÄnoj studiji « Genocid i istina o genocidu u BiH », profesora Smaila ÄŒekića upućuje na više znaÄajnih saznanja, od kojih ovom prilikom ukazujemo samo na tri bitna:
- prvo, otvoreno iznosi, objašnjava i potvrÄ‘uje srpske ratne ciljeve, Äime opravdava teritorijalnu ekspanziju - borbu za životni prostor (lebensraum) i (srpski) zloÄin genocida nad Bošnjacima;
- drugo, potvrÄ‘uje da je glavni politiÄki subjekt - država Savezna republika Jugoslavija (Srbija i Crna Gora) najneposrednije uÄestvovala u agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocidu nad Bošnjacima, pri Äemu je njena politiÄka, intelektualna i nauÄna (nacionalistiÄka) elita podržavala - planirala, organizovala i usmjeravala genocid i druge oblike zloÄina protiv ÄovjeÄnosti i meÄ‘unarodnog prava;
- treće, potvrÄ‘uje da je (entitet) Republika Srpska tvorevina genocida (velikosrpskog nacizma, odnosno države Savezne republike Jugoslavije/Srbije i Crne Gore) nastala na teškim kršenjima meÄ‘unarodnog humanitarnog prava, posebno na zloÄinu genocida nad Bošnjacima, omeÄ‘ena i prekrivena brojnim masovnim i pojedinaÄnim grobnicama
Ćosić i u svojstvu svjedoka i politiÄkog uÄesnika - sudionika i bitnog aktera dogaÄ‘aja prvi put govori o Savjetu za usaglašavanje stavova o državnoj politici Savezne republike Jugoslavije, Äiji je on bio predsjednik, na Äijim je sjednicama, pored najvišeg državnog, politiÄkog i vojnog rukovodstva Savezne republike Jugoslavije (Srbije i Crne Gore), povremeno uÄestvovalo i rukovodstvo njihovih kolaboracionista i petokolonaša iz njihove tj. Savezne republike Jugoslavije paradržavne tvorevine Srpske republike Bosne i Hercegovine/Republike Srpske, aktivno uÄestvujući u raspravama, kao što je to, primjera radi, bilo 21. januara i 19. aprila 1993.
Na osnovu tih rasprava pouzdano se, pored ostalog, može utvrditi da Savezna republika Jugoslavija (Srbija i Crna Gora) uÄestvuje u osvajaÄkom agresorskom ratu protiv Republike Bosne i Hercegovine i genocidu nad Bošnjacima, da Beograd drži “sve konce u rukama”, osmišljava, planira, usmjerava, koordinira i vodi strategiju I taktiku oko mirovnih pregovora i dogovora, usmjeravajući i dajući savjete Radovanu Karadžiću i njegovim saradnicima - Älanovima zajedniÄkog zloÄinaÄkog poduhvata. To, pored ostalog, potvrÄ‘uje tezu da politiÄko i vojno rukovodstvo paradržavne tvorevine Republike Srpske nije predstavljalo nikakav samostalni ni politiÄki ni vojni subjekt, već je rijeÄ o državi Saveznoj republici Jugoslaviji.
Osmrtnice