NAUČNI, POLITIČKI I HISTORIJSKI ZNAČAJ TROTOMNOG DJELA “DEJTONSKI (MIROVNI) SPORAZUM – LEGALIZACIJA GENOCIDA U REPUBLICI BOSNI I HERCEGOVINI”

Dr Emir Ramić

NAUÄŒNI, POLITIÄŒKI I HISTORIJSKI ZNAÄŒAJ TROTOMNOG DJELA “DEJTONSKI (MIROVNI) SPORAZUM – LEGALIZACIJA GENOCIDA U REPUBLICI BOSNI I HERCEGOVINI”

 U izdanju Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, 2016. objavljeno je naučno djelo – trotomna knjiga (2.600 strana) “DEJTONSKI (MIROVNI) SPORAZUM – LEGALIZACIJA GENOCIDA U REPUBLICI BOSNI I HERCEGOVINI”, autora akademika prof. dr Smaila ÄŒekića, profesora na Univerzitetu u Sarajevu, čiji su recenzenti: Prof. dr. Francis Boyle, Akademik prof. dr. Muhamed Filipović, Akademik prof. dr. Mirko Pejanović, Akademik prof. dr. Ferid Muhić, Prof. dr. David Petegrew i Dr. Emir Ramić.

U ovom naučnom djelu predmet istraživanja su dogaÄ‘aji u Republici Bosni i Hercegovini na kraju XX stoljeća: oružani sukob, zločini protiv mira, agresija, rat, okupacija, zločin genocida, odbrana, “mirovni“planovi tzv. meÄ‘unarodne zajednice, a posebno Dejtonski mirovni sporazum, o teritorijalno-političkoj podjeli meÄ‘unarodno priznate, nezavisne i suverene države Republike Bosne i Hercegovine.

Istražujući navedene pojave, rezultati naučnih istraživanja potvrÄ‘uju najneposredniju, presudnu, odlučujuću i bitnu povezanost agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocida nad Bošnjacima sa političkim velikodržavnim projektima država agresorâ, fašističkog i genocidnog karaktera, kao i sa “mirovnim“ planovima meÄ‘unarodne zajednice o teritorijalno – političkoj podjeli Republike Bosne i Hercegovine.

Očigledna je njihova meÄ‘usobna povezanost, zavisnost i uslovljenost, kao i činjenica da su agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu, genocid nad Bošnjacima i Dejtonski mirovni sporazum rezultat političke, vojne i druge aktivnosti država agresorâ, ali i meÄ‘unarodne zajednice.

Dosadašnja naučna istraživanja za predmet naučnog istraživanja nisu imala bitne činioce strukture – agresiju na Republiku Bosnu i Hercegovinu, genocid nad Bošnjacima i Dejtonski mirovni sporazum, njihove veze i odnose, uloge i funkcije, koji su kao empirijski realiteti, teorijski i naučno, artikulisani u jednom – jedinstvenom relativno cjelovitom predmetu istraživanja, kao što je ovo naučno djelo.

Koncepcija strukture sadržaja ovog naučnog djela sistematizovana je po tematsko-saznajnim cjelinama:

 - u prvoj tematskoj cjelini BITNE ÄŒINJENICE I DOKAZI O AGRESIJI NA REPUBLIKU BOSNU I HERCEGOVINU I ZLOÄŒINU GENOCIDA NAD BOŠNJACIMA saopćena su bitna naučna saznanja kao rezultat naučnog(ih) istraživanja o agresiji na Republiku Bosnu i Hercegovinu i genocidu nad Bošnjacima. UtvrÄ‘ena je bitna povezanost, uslovljenost i meÄ‘uzavisnost predmetnih društvenih pojava, čime provjerena i potvrÄ‘ena saznanja iskazuju trajne društvene pravilnosti i društvene zakone, čije je razumijevanje i shvatanje u osnovi konstituisanja, razvijanja i razvoja naučne teorije o predmetu (istraživanja) nauke o genocidu u oblasti društvenih i humanističkih nauka.

U Republici Bosni i Hercegovini na kraju XX stoljeća izvršeni su mnogobrojni i raznovrsni oblici zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava, teška kršenja meÄ‘unarodnog humanitarnog prava, uključujući i genocid nad Bošnjacima, što potvrÄ‘uju sve relevantne, validne, pouzdane i dovoljne činjenice, odnosno činjenični podaci. Stoga rezultati pretežno empirijskog istraživanja, heurističkog, ali i verifikatornog karaktera, obuhvataju bitne i tipične oblike zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava, pri čemu su u rezultatima istraživanja iskazane njihove osnovne odredbe i dimenzije. Svaki od posebnih i pojedinačnih oblika zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava je jedan od segmenata predmeta istraživanja. Predmetnim istraživanjem izvršen je opis i klasifikacija i kvalifikacija bitnih činilaca predmeta istraživanja, njihovih odnosa i veza, uloga i funkcija u predmetnoj pojavi i njenom odnosu s drugom društvenom pojavom – Dejtonskim mirovnim sporazumom

 - u tematsko-saznajnoj cjelini LEGALIZACIJA TERITORIJALNIH OSVAJANJA I ZLOÄŒINA GENOCIDA naučno se razmatra i proučava koordinirano i sinhronizovano zajedničko djelovanje država agresorâ, kao i vodećih država predstavnika tzv. meÄ‘unarodne zajednice u realizaciji političkog projekta teritorijalno-političke podjele Republike Bosne i Hercegovine, bazirane na agresiji i genocidu i njene decidne artikulacije u Dejtonskom mirovnom sporazumu, koji je legalizovao srpsku paradržavnu tvorevinu i zločin genocida nad Bošnjacima. Stoga su agresija, genocid i “mirovni” sporazumi društvene pojave i društveni procesi koji su uslovljeni, meÄ‘uzavisni i prožeti u odreÄ‘enom vremenu i na odreÄ‘enim prostorima.

- u DOKUMENTIMA O AGRESIJI I ZLOÄŒINU GENOCIDA smisleno, svrsishodno i ciljno su prezentirani najznačajniji relevantni dokumenti srpskog agresora, autentični, pouzdani i valjani izvori podataka i odreÄ‘enih saznanja od posebnog značaja za istraživanje predmetne problematike. OdreÄ‘eni dokumenti, originalni i autentični, u kontekstu predmetnog istraživanja prvi put se prezentiraju naučnoj i široj javnosti.

- ZAVRŠNA RAZMATRANJA predstavljaju svodnu sintezu generalizacije rezultata istraživanja po tematsko-saznajnim cjelinama.

 
Naučno djelo “DEJTONSKI (MIROVNI) SPORAZUM – LEGALIZACIJA GENOCIDA U REPUBLICI BOSNI I HERCEGOVINI”  je od prvorazrednog značaja i izuzetne društvene, političke i historijske vrijednosti. To je kapitalno, par excellence naučno djelo zasnovano na fundamentalnom naučnom istraživanju, pri čemu posebno fasciniraju i zadivljuju brojni (na hiljade) izvori saznanja različite provenijencije – relevantna, valjana, validna i pouzdana dokumentaciona osnova, koja je omogućila akademiku ÄŒekiću da doÄ‘e do valjanog, pouzdanog i naučno istinitog saznanja, odnosno do naučne istine (zaista je pravo čudo kako je autor mogao pribaviti takvu i toliku dokumentaciju, konsultovati tako relevantne i brojne izvore, kako je uspio pribaviti podatke i iste obraditi, na osnovu kojih je potvrdio hipoteze i zaključio o istim na osnovu validnih i pouzdanih podataka, kojima je saopštio naučne rezultate istraživanja).

Naučne rezultate, historijskog značaja sa stanovišta utvrÄ‘ivanja istine, kao bitne vrijednosne kategorije i principa u istraživanju zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava, saopštene u ovom i ovakvom naučnom djelu mogao je ostvariti samo čovjek koji je artikulirao više meÄ‘usobno povezanih uloga u životnoj i radnoj situaciji, u kojoj se našao -antifašista, humanista, patriota i kosmopolita Smail ÄŒekić, a to su: svjedok, sudionik-akter burnih, dramatičnih i bitnih dogaÄ‘aja i dogaÄ‘anja u Republici Bosni i Hercegovini na kraju XX stoljeća; žrtva zločina genocida; istraživač holokausta i genocida, koji se preko 30 godina u kontinuitetu bavi naučnim istraživanjima jedne od najsloženijih pojava u društvenoj stvarnosti.

U kontekstu predstavljanja ovog naučnog djela smatramo značajnim iznijeti karakterističan primjer kao neuobičajenu i rijetku ilustraciju kojom naučnik istraživač Smail ÄŒekić dokazuje izvršenje genocida u Bosni i Hercegovini, Naime, jedinstven je primjer u praksi istraživanja holokausta i genocida i društvenoj praksi da jedan istraživač, kao što je to Smail ÄŒekić, u svojstvu jednog od potpredsjednika i člana Komisije Vlade Republike Srpske za utvrÄ‘ivanje dogaÄ‘aja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995, koju je formirao OHR – visoki predstavnik za Bosnu i Hercegovinu u ime meÄ‘unarodne zajednice, koja je imala zadatak da istraži “dogaÄ‘aje” u sigurnoj zoni UN-a Srebrenici, jula 1995, pored teorijsko-empirijskih naučnih istraživanja, i faktički – u praksi dokaže izvršeni zločin genocida, čije su rezultate prihvatili svi članovi Komisije, Vlada Republike Srpske, predsjednik tog entiteta, Komisija za ljudska prava pri Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine, OHR i mnogi drugi.

Imajući u vidu naprijed navedeno, a polazeći od naučnog značaja i društvene vrijednosti ovog trotomnog naučnog djela, sa zadovoljstvom ga preporučujem sudu javnosti.